T. XIV (2017), № 4

Wschodni Rocznik Humanistyczny, tom XIV (2017), nr 4

Strona redakcji: http://wrh.edu.pl

RADA NAUKOWA
prof. dr hab. Rolf Fieguth, Uniwersytet we Fryburgu, Szwajcaria
ks. dr Hieronim Fokciński SJ, rektor Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie, Włochy
prof. dr Oleg Witaljewicz Gorbaczow, Uralski Federalny Uniwersytet, Jekaterynburg, Rosja
dr Gediminas Kazėnas, Mykolas Romeris University, Wilno, Litwa
dr Jussi Laine, University of Eastern Finland, Finlandia
prof. dr Siergiej Walentinowicz Lubiczankowskij, Orenburski Uniwersytet Państwowy, Rosja
prof. dr hab. Sigistas Narbutas, Biblioteka Naukowa im. Wróblewskich w Wilnie, Litwa
dr Janusz Nowak, kierownik Archiwum i Zbioru Rękopisów Biblioteki xx Czartoryskich w Krakowie
dr Pierre-Etienne Penot, The Catholic University of the Vandée, La Roche-sur-Yon, Francja
prof. dr hab. Mirosław Piotrowski, Katolicki Uniwersytet Lubelski
prof. dr hab. Marek Plewczyński, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
prof. dr Ludmiła Posochowa, Charkowski Uniwersytet Narodowy im. W.N. Karazina, Ukraina
prof. dr hab. Krzysztof Skupieński, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
dr George Soroka, Harvard University, USA
dr hab. Maria Starnawska, Akademia im. J. Długosza w Częstochowie
prof. dr Walerij Leonidowicz Stiepanow, Instytut Ekonomiki Rosyjskiej Akademii Nauk, Moskwa, Rosja
dr hab. Tadeusz M. Trajdos, prof. Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk
dr hab. Marek Wagner, prof. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach

KOLEGIUM REDAKCYJNE I REDAKCJA
Leszek Gawor (dział: filozofia), Artur Goszczyński (sekretarz),
Artur Górak (redaktor naczelny), Krzysztof Latawiec (dział: historia),
Tomasz Lawenda (dział: historia literatury), Dariusz Magier (z-ca redaktora naczelnego),
Tomasz Stępniewski (dział: stosunki międzynarodowe), Andrzej Szabaciuk (dział: politologia)

Czasopismo recenzowane
Publikacja wydana we współpracy z Fundacją Konrada Adenauera w Polsce
Skład i łamanie: Amadeusz Targoński, www.targonski.pl
Redakcja językowa: Anna Paprocka

Towarzystwo Nauki i Kultury „Libra”, ul. Wisznicka 63, 21-300 Radzyń Podlaski
© ToNiK „Libra”
ISSN 1731-982X
Druk: Perfekta info, ul. Doświadczalna 48, 20-280 Lublin, www.perfekta.info.pl

STUDIA I ROZPRAWY

Niemcy — Polska — Ukraina: historia, (geo)polityka, bezpieczeństwo

pod redakcją Tomasza Stępniewskiego i Andrzeja Szabaciuka


Andrzej Podraza (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
Transatlantycka strategia wobec Rosji w kontekście kryzysu ukraińskiego

Transatlantic Strategy Towards Russia in the Context of the Ukrainian Crisis
Abstract: The aim of the article is an attempt to identify the basic problems in adopting the transatlantic strategy towards the Russian Federation in the context of the war in Ukraine. The challenge for the United States, the Eu­ropean Union and its member states is an attempt by Moscow to return to neo-imperial during the presidency of Vladimir Putin. Due to a number of determinants concerning, among other things, different visions of interna­tional relations and the use of force, it is difficult for Americans and Europe­ans to adopt a common position on Russia. However, this is necessary not only for counteracting Russian aggression in Ukraine, but also for the revival and development of the Atlantic community.
Keywords: the United States, the European Union, Russia, the Ukrainian cri­sis, transatlantic strategy.

Трансатлантическая стратегия в отношении России в контексте украинского кризиса
Резюме: Цель статьи – попытка изложения основных проблем, связан­ных с принятием трансатлантической стратегии в отношении Россий­ской Федерации в контексте войны на территории Украины. Вызовом для Соединенных Штатов Америки, Европейского Союза, а также его государств-членов, является попытка возврата Москвы к неоимперской политике в период президентства Владимира Путина. Вследствие ряда факторов, касающихся, в частности, разных взглядов на международные отношения и применение силы, американцам и европейцам тяжело принять общую позицию в отношении России. Однако это необходимо не только для противодействия агрессии России в Украине, но и для возрождения и развития евроатлантического сообщества.
Ключевые слова: Соединенные Штаты Америки, Европейский Союз, Россия, украинский кризис, трансатлантическая стратегия.

Recommended citation: Andrzej Podraza, Transatlantycka strategia wobec Rosji w kontekście kryzysu ukraińskiego, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 9-22
Treść artykułu (Article – PDF)01_Andrzej_Podraza_WRH_14_2017_4


Martin Dahl (Uczelnia Łazarskiego)
Niemiecka wizja roli Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej

The German Vision of the Role of the European Union in the International Arena
Abstract: Since the end of the Cold War, the role of Germany in Europe and in the world has changed crucially. The German reunification has made Germany the most powerful country in the European Union and an active player in the international arena. There is a wide-spread belief among Ger­man politicians and experts that Germany will more effectively achieve its national interest on a global scale due to the efficient functioning of the European Union. This is the reason this article tries to answer how Germany sees the role of the European Union on the international scene. The first part of the study presents the position of Germany in Europe. After that, it describes German point of view on the essential reforms within the European Union to strengthen its engagement on a global scale. Subse­quently, the last part of the article includes German vision of the European Union’s role in the international arena.
Keywords: role of the European Union in the international arena, position of Germany in Europe, reform of the European Union, Germany, the European Union.

Немецкое видение роли Европейского Союза на международной арене
Резюме: После окончания Холодной Войны роль Германии в Европе и в мире кардинально изменилась. Воссоединение Германии сделало Германию наиболее мощной страной в Европейском Союзе, а также ак­тивным игроком на международной арене. Среди немецких политиков и экспертов широко распространено мнение о том, что Германия будет более эффективно достигать своих национальных интересов в глобаль­ном масштабе благодаря эффективному функционированию Европей­ского Союза. Именно по этой причине данная статья пытается ответить на вопрос как Германия видит роль Европейского Союза на междуна­родной арене. Первая часть исследования представляет позицию Германии в Европе. После этого в нем описывается немецкая точка зрения на основные реформы в рамках Европейского Союза для усиления ее участия в гло­бальном контексте. Впоследствии последняя часть статьи включает не­мецкое видение роли Европейского Союза на международной арене.
Ключевые слова: роль Европейского Союза на международной арене, позиция Германии в Европе, реформа Европейского Союза, Германия, Европейский Союз.

Recommended citation: Martin Dahl, Niemiecka wizja roli Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 23-42
Treść artykułu (Article – PDF)02_Martin_Dahl_WRH_14_2017_4


Iгор Тодоров (Ужгородський національний університет)
Взаємини України, Польщі та Німеччини: геополітичний та безпековий виміри

Relations Between Ukraine, Poland and Germany: Geopolitical and Security Dimension
Abstract: The article examines the nature of the influence of Ukraine’s re­lations with Germany and Poland on the geopolitical situation of region. Approaches to determining the security situation in the Euro-Atlantic ge­opolitical background are investigated; the state of Ukrainian-Polish and Ukrainian-German relations in the modern geopolitical context is shown; there are detected topical geopolitical challenges for Central and Eastern Europe.
Keywords: the EU, NATO, modern challenges to international security, geo­politics, Ukrainian-Polish relations, Ukrainian-German relations.

Stosunki między Ukrainą, Polską i Niemcami: wymiar geopolityczny i bezpieczeństwa
Abstrakt: Artykuł analizuje specyfikę wpływu stosunków Ukrainy z Niem­cami i Polską na sytuację geopolityczną regionu. Przebadano w nim podej­ścia determinujące bezpieczeństwo na obszarze euroatlantyckim, przed­stawiono stan stosunków ukraińsko-polskich i ukraińsko-niemieckich oraz przybliżono aktualne wyzwania geopolityczne z punktu widzenia Europy Środkowo-Wschodniej.
Słowa kluczowe: UE, NATO, współczesne wyzwania bezpieczeństwa mię­dzynarodowego, geopolityka, stosunki ukraińsko-polskie, stosunki ukraiń­sko-niemieckie.

Recommended citation: Iгор Тодоров, Взаємини України, Польщі та Німеччини: геополітичний та безпековий виміри, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 43-56
Treść artykułu (Article – PDF)03_Iгор_Тодоров_WRH_14_2017_4


Witalij Lebediuk (Uniwersytet Narodowy „Akademia Ostrogska”)
Ukraina po rewolucji godności: próba wdrożenia reform

Ukraine After the Euromaidan Revolution: The Test of Reform
Abstract: The paper focuses on the selected issues of transformation of for­mal and informal institutions and their impact on policy reforms in Ukraine after the Euromaidan Revolution. After independence, Ukraine lost the chance to transform economic and political institutions twice, in 1991 and 2004. In both cases, the country failed to use the opportunity to implement systemic reforms. In 2014 Euromaidan gave hope for overcoming the defects in the system of post-communist transformation. Under the pressure of in­ternational partners and civil society, political leaders are trying to carry out economic and administrative reforms. However, selective reforms have not yet led to a change in the very essence of the system, since political leaders are trying to preserve the functioning of the informal power pyramid and retain the main sources of power and income. The main question posed in the article is whether the political elite is ready to accelerate reform in the fight against corruption and to avoid the loss of a small achievement over the past few years. The success of Ukraine in the interests of all Western part­ners, as the result of reforms will be crucial for the stability of Eastern Europe.
Keywords: formal institutes, informal institutes, Government of Ukraine, President of Ukraine, parliamentary faction, Euromaidan Revolution, policy of reforms.

Украина после Евромайдана: испытание реформами
Резюме: В статье рассматриваются отдельные вопросы трансформации формальных и неформальных институтов и их влияние на политические реформы в Украине после Революции достоинства. После обретения независимости Украина дважды потеряла возможность преобразовать экономические и политические институты в 1991 и 2004 годах. В обоих случаях страна не воспользовалась возможностью для проведения си­стемных реформ. В 2014 году Евромайдан дал надежду на преодоление недостатков в системе посткоммунистических преобразований. Под давлением международных партнеров и гражданского общества поли­тические лидеры пытаются провести экономические и административные реформы. Однако выборочные реформы еще не привели к изменению самой сути системы, поскольку политические лидеры пытаются сохранить функционирование неформальной пирамиды власти и сберечь основные источники власти и доходов. Главный вопрос, поставлен­ный в статье, заключается в том, готова ли политическая элита ускорить реформу в борьбе с коррупцией и избежать потери небольшого успеха за последние несколько лет. Успех Украины отвечает интересам всех за­падных партнеров, потому что результат реформ будет иметь решающее значение для стабильности в Восточной Европе.
Ключевые слова: формальные институты, неформальные институты, правительство Украины, президент Украины, парламентская фракция, Евромайдан, политика реформ.

Recommended citation: Witalij Lebediuk, Ukraina po rewolucji godności: próba wdrożenia reform, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 57-82
Treść artykułu (Article – PDF)04_Witalij_Lebediuk_WRH_14_2017_4


Tomasz Stępniewski (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
Ukraina: niepewna przyszłość w cieniu przeszłości

Ukraine: Uncertain Future Overshadowed by the Troubled Past
Abstract: Since 1991 Ukraine has suffered three revolutions which impacted the country’s internal and international situation. One would assume that the EuroMaidan and Orange Revolution were the most significant attempts to change the state of affairs in Ukraine. When the ruling authorities were replaced and constitutional changes made, it did not bring about the kind of substantial transformation in the sphere of political system that would allow the creation of a more stable structure. The change of political and legal systems seems to be one of the most urgent necessities in Ukraine. Without thorough constitutional reforms the division of legislative and ex­ecutive powers is simply impossible. Obscure constitutional and executive legacies favor the abuse, over-interpretation, as well as the instrumental application of law. Other constitutional and judicial reforms seem essential. Still, are the ruling elites ready, and above all, are they able to conduct a pro­found change in the perception of reality, and go beyond the clan-oligarchic interests? If Ukraine fails to conduct systematic political reforms, it will be doomed to a future of being taken advantage of, while at the same, time becoming susceptible to Russia’s influences.
Keywords: Ukraine, Ukraine foreign policy, Ukraine crisis, Russia, Ukraine’s security.

Украина: неопределенное будущее в тени прошлого
Резюме: Можно было допускать, что «Евромайдан» и «оранжевая ре­волюция» являлись попыткой изменения положения дел. Несмотря на то, что в результате этих событий правительство было заменено, а также произошли конституционные изменения, они не привели к су­щественным изменениям в сфере устройства, которые бы позволили создать более стабильную структуру системы государства. Изменение политической и правовой системы представляется одной из первооче редных потребностей Украины. Без тщательной конституционной ре­формы разделение законодательной и исполнительной власти просто не представляется возможным. Неясные конституционные и исполни­тельные положения благоприятствуют злоупотреблениям, чрезмерной интерпретации и инструментальному применению права. Необходимы и другие конституционные и судебные реформы. Однако, готовы ли пра­вящие элиты и, прежде всего, способны ли они произвести глубокие изменения в восприятии реальности и выйти за пределы кланово-о­лигархических интересов? Если Украина не проведет систематических политических реформ, то будет обречена на тяжелое будущее и одно­временно усилится ее восприимчивость к влиянию России.
Ключевые слова: Украина, внешняя политика Украины, украинский кризис, Россия, безопасность Украины.

Recommended citation: Tomasz Stępniewski, Ukraina: niepewna przyszłość w cieniu przeszłości, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 83-94
Treść artykułu (Article – PDF)05_Tomasz_Stepniewski_WRH_14_2017_4


Сергiй Федонюк (Східноєвропейський національний університет ім. Лесі Українки)
Демократизація України: до природи соціальних потрясінь

Democratization of Ukraine: The Causes of Social Upheaval
Abstract: The research focuses on preconditions of mass protests in Ukraine in the aspect of the declared state transition towards democracy and Eu­ropean values. The paper emphasizes on such factors as: economic situa­tion and wealth of the population; political rights and democratic freedoms; development of technologies and means of communication and informati­zation; development of independent media, means of content generation and distribution; expansion of social interaction within social networks. The primary research statement is: the principal cause of large-scale social ac­tions of protest is not the economic situation worsening but the restriction of freedom, which contradicts declarations of the official course towards democratization. The condition for the protest movements’ expansion is the development of an independent media environment, which nowadays is as­sociated with the development of information and communication technol­ogies (based on the Internet). The research showed that the development of effective actions aimed at changing (correcting) the political course of the state followed a period of deterioration of citizens’ freedom and freedom of the press against the backdrop of economic recovery, which coincided with the rapid expansion of the Internet and social networks users as well as with the emergence of the traditional and technologically sophisticated media, independent from government’s power. An important condition for the development of public protest actions is the increasing level of civil society consolidation. In Ukraine, it was manifested through extension of open co-operation and sourcing due to the expan­sion of social networks. The paper compares situation in Ukraine with the background of social protests in the region of North Africa and the Middle East in 2010-2011. Another research aspect is to show the formation of condi­tions in Ukraine that can lead to the next wave of protest actions related to the negative situation in the field of public freedoms, accompanied by eco nomic stabilization and the prospect of introducing more effective means of communication.
Keywords: Ukraine, protests, social media.

Demokratyzacja Ukrainy: wokół przyczyn wstrząsów społecznych
Abstrakt: W niniejszym artykule przeanalizowano przesłanki masowych akcji protestacyjnych na Ukrainie w kontekście zadeklarowanego kursu państwa ku demokracji i wartościom europejskim. Wyodrębniono takie czynniki, jak sytuacja ekonomiczna i zamożność ludności, prawa polityczne i demokratyczne swobody społeczeństwa, rozwój technologii i środków ko­munikacji i informatyzacji, rozwój niezależnych mediów, środków generacji i rozpowszechnienia informacji, rozszerzenie społecznego współdziałania w środowisku sieci społecznościowych. Podjęto także próbę uzasadnienia hipotezy, że u podstaw masowych akcji protestu leży nie pogorszenie sy­tuacji ekonomicznej społeczeństwa, ale ograniczenia wolności, sprzeczne z oficjalnymi deklaracjami państwa. Podstawą nasilenia protestów społecz­nych jest rozwój niezależnych środków masowego przekazu, co we współ­czesnych warunkach łączy się z rozwojem technologii informatycznych i ko­munikacyjnych opartych na Internecie. W trakcie analizy udowodniono, że wzrost skali społecznych akcji protestacyjnych, których celem jest przemiana (korekta) kursu politycznego państwa, poprzedzały okresy spadku poziomu wolności prasy i swobód obywatelskich, nawet w czasie poprawy koniunk­tury gospodarczej. Protestom towarzyszyło zwiększenie grona odbiorców w Internecie, m.in. poprzez środki masowego przekazu znajdujące się poza kontrolą władz. Ważnym czynnikiem sprzyjającym zwiększeniu powodzenia akcji prote­stacyjnych jest wzrost poziomu samoorganizacji społecznej, do czego na Ukrainie przyczyniło się podwyższenie poziomu kontaktów społecznych i sourcingu, co stało się możliwe dzięki rozpowszechnieniu sieci społecznoś­ciowych. W artykule zastosowano metodę porównawczą, odnosząc maso­we protesty w czasie rewolucji godności na Ukrainie do wydarzeń obserwo­wanych w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu w latach 2010-2011. Przybliżono także potencjalne czynniki, które mogą w przyszłości przyczynić się do wywołania kolejnej fazy protestów, związane z możliwym ogranicza­niem wolności obywatelskich oraz rozwojem nowych środków komunikacji.
Słowa kluczowe: Ukraina, protesty społeczne, media społecznościowe

Recommended citation: Сергiй Федонюк, Демократизація України: до природи соціальних потрясінь, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 95-114
Treść artykułu (Article – PDF)06_Сергiй_Федонюк_WRH_14_2017_4


Serhij Pakhomenko (Mariupolski Uniwersytet Państwowy)
„Separatyzm donbaski” jako technologia geopolityczna

„Donbas Separatism” as a Geopolitical Technology
Abstract: The article analyzes the nature and essence of “Donbas separa­tism”, its internal and external factors. The author proves that despite the existence of a specific territorial identity in Donbas, the “Donbas separatism” lacks the key features of “classical” separatism – namely, historic background, ethnic or religious basis, more or less stable political movement for seces­sion, controversy over territorial affiliation in the past etc. At the same time, the article shows that the regional identity and territorial patriotism, which are based primarily on social grounds, inherent for an industrial region, were cultivated and emphasized by the local political and business elites for ideological justification of their domination in the region and mobilizing the population in the electoral struggle against political rivals. However, the direct implementation of secession actions, which was (and still is) accom­panied by an armed confrontation, became possible only after the interven­tion of the Russian Federation, which applied a whole arsenal of hybrid war­fare, including informational, propagandistic, political, humanitarian, military and sabotage means. According to the author, the “Donbas separatism” has become a geopolitical technology of Kremlin within the framework of the hybrid aggression against Ukraine in order to maintain its influence by sup­porting a permanent “hotspot” or a frozen conflict in Eastern Ukraine. In this sense the quasi-states of “Donetsk People’s Republic” and “Luhansk People’s Republic” play the role of new limitrophes, through which Russia will try to block internal and international political steps of Ukraine that are disadvan­tageous from the Russian point of view.
Keywords: Donbas, Ukraine, Russia, separatism, regional identity, conflict, geopolitical technology, limitrophe.

«Донбасский сепаратизм» как геополитическая технология
Резюме: В статье анализируются природа и сущность «донбасского сепаратизма», его внутренние и внешние факторы. Доказывается, что, несмотря на существование специфической территориальной иден­тичности Донбасса, у «донбасского сепаратизма» отсутствуют ключевые признаки «классического» сепаратизма», а именно – исторический бэк­граунд, этнические или религиозные корни, политическое движение за отделение, контраверсийность территориальной принадлежности в прошлом и т.д. Вместе с тем, в статье показано, что региональная иден­тичность и территориальный патриотизм, основанные, прежде всего на социальной почве, присущей индустриальному региону культивирова­лись и акцентировались местными политическими и бизнес элитами для идеологического обоснования своего господства в регионе и мобили­зации населения в предвыборной борьбе с политическими конкурен­тами. Но непосредственное осуществление сецессии, которая сопро­вождалась (и сопровождается) вооруженным противостоянием стало возможным только после вмешательства РФ. Россия применила для этого целый арсенал средств гибридной войны: информационно-про­пагандистские, политические, гуманитарные, военно-диверсионные. По мнению автора, «донбасский сепаратизм» стал геополитической техно­логией Кремля в рамках гибридной агрессии против Украины с целью сохранения своего влияния через поддержание перманентной «горя­чей точки» или замороженного конфликта на Востоке Украины. В этом смысле квазигосударства «Донецкая народная Республика и «Луганская народная республика» выполняют роль новых лимитрофов, через кото­рых РФ будет пытаться блокировать невыгодные для нее внутриполити­ческие и международные шаги Украины.
Ключевые слова: Донбасс, Украина, Россия, сепаратизм, региональная идентичность, конфликт, геополитическая технология, лимитроф.

Recommended citation: Serhij Pakhomenko, „Separatyzm donbaski” jako technologia geopolityczna, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 115-128
Treść artykułu (Article – PDF)07_Serhij_Pakhomenko_WRH_14_2017_4


Marcin Orzechowski
Noworosja jako element dekonstrukcji państwowości Ukrainy i odbudowy mocarstwowej pozycji Rosji w regionie

Novorossiya as an Element of Ukraine’s Deconstruction and Reconstruction of Russia’s Superpower Position in the Region
Abstract: The subject of the article is the analysis of the situation in the eastern part of Ukraine. The emergence of two quasi-state entities greatly contributed to the destabilization of the political and social space in Ukraine. The involvement of the Russian Federation in maintaining separatist ten­dencies in the Donbass is assessed as interference in the internal affairs of Ukraine. From today’s perspective, there are some new questions about the future of relations between Russia and Ukraine. Some analysts believe that the Russians consistently implement the strategy of neo-imperial expansionism and activities in Donbass are the next step to reintegration of the post-Soviet area. An important role is also played the implementation of the policy implemented by the president and govern­ment of Ukraine. The author tries to answer the question whether Novorossiya is a “new qual­ity” in Russian policy concerning the post-Soviet area, or rather a continua­tion of the historical legacy of “Małorosja” which could become an integral part of the Russian Federation in the uncertain future
Keywords: international relations, Russian Federation, Ukraine, Novorossiya, separatism.

Новороссия как элемент деконструирования и реконструкции российской позиции сверхдержавы в регионе
Резюме: Предметом статьи является анализ ситуации в восточной части Украины. Появление двух квазигосударственных образований значи­тельно способствовало дестабилизации политического и социального пространства в Украине. Участие Российской Федерации в поддержа­нии сепаратистских тенденций в Донбассе оценивается как вмешатель ство во внутренние дела Украины. С сегодняшнего дня возникают новые вопросы относительно будущего отношений между Россией и Украиной. Некоторые аналитики считают, что русские последовательно проводят стратегию неоимперского экспансионизма, а действия на Донбассе – это следующий шаг к реинтеграции постсоветского пространства. Важ­ную роль также играет реализация политики, проводимой президентом и правительством Украины. Автор пытается ответить на вопрос, является ли Новороссия «новым качеством» в российской политике в отношении постсоветского про­странства или, скорее, продолжением исторического наследия «Малороси», которое в неопределенном будущем снова станет неотъемлемой частью Российской Федерации.
Ключевые слова: международные отношения, Российская Федерация, Украина, Новороссия, сепаратизм.

Recommended citation: Marcin Orzechowski, Noworosja jako element dekonstrukcji państwowości Ukrainy i odbudowy mocarstwowej pozycji Rosji w regionie, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 129-144
Treść artykułu (Article – PDF)08_Marcin_Orzechowski_WRH_14_2017_4


Andrzej Szabaciuk (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
Polityka ludnościowa Federacji Rosyjskiej w kontekście kryzysu ukraińskiego

Population Policy of the Russian Federation in the Context of the Ukrainian Crisis
Abstract: The aim of this article is to analyse the changes in the population policy of the Russian Federation that followed the escalation of the Russian- Ukrainian conflict caused by the annexation of Crimea and the separatist conflict in the Donbas in context of the previous legal regulations in this matter. We wont to show how the demographic situation of the Russian Federation developed after the decomposition of the Soviet Union and how the federal authorities tried to solve the problem of the deepening demo­graphic crisis. The main assumptions of the new 2007 and 2018 programs as well as the principles of migration and repatriation policy will be examined. The key problem is an attempt to answer the question are the mentioned programs are consistent with the demographic challenges of the state and whether their implementation will lead to a real improvement in the demo­graphic situation in Russia.
Keywords: Russian Federation, population policy, migration policy, pro-family policy.

Демографическая политика Российской Федерации в контексте украинского кризиса
Резюме: Целью данной статьи является анализ изменений в демогра­фической политике Российской Федерации, проявившихся вследствие эскалации российско-украинского конфликта, вызванного аннексией Крыма и сепаратистским конфликтом на Донбассе, на фоне прежних правовых норм в вышеназванной сфере. В публикации рассмотрим, как развивалась демографическая ситуация в Российской Федерации после распада СССР и каким образом федеральные власти пытались решить проблему усиления демографического кризиса. Будут рассмотрены основные принципы новых программ 2007 и 2018 гг., ориентированных на семью и увеличение рождаемости, а также принципы политики ми­грации и репатриации. Ключевой проблемой будет попытка ответить на вопрос соответствуют ли упомянутые программы демографическим вызовам государства и приведет ли их реализация к реальному улучше­нию демографической ситуации в России.
Ключевые слова: Российская Федерация, демографическая политика, миграционная политика, семейная политика.

Recommended citation: Andrzej Szabaciuk, Polityka ludnościowa Federacji Rosyjskiej w kontekście kryzysu ukraińskiego, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 143-158
Treść artykułu (Article – PDF)09_Andrzej_Szabaciuk_WRH_14_2017_4


Jurij Hajduk
Nowy wymiar demokracji a media

Media and a New Dimension of Democracy
Abstract: When the mass media entry into the public space, political life began remind a theater, where politicians play mane role. The natural consequence is twilling of mass parties and ideologies and the entry into the politics populism and demagogy, which create new challenges for modern democracy. The article also discusses a new democracy that could improve its efficient functioning by limiting the risks associated with populism or demagogy.

Средства массовой информации и новая природа демократии
Резюме: С входом в общественное пространство средств массовой информации, политика больше стала похожей на театр, в котором глав­ную роль играют политики. В следствии чего становимся свидетелями сумерка массовых партий и идеологии и вхождения в политическое пространство популизма и демагогии, что составляет новые вызовы для современной демократии. В статье обсуждается также так называемые новые демократии, которые могут ограничить/ предотвратить риски, связанные с популизмом и демагогией.

Recommended citation: Jurij Hajduk, Nowy wymiar demokracji a media, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 159-182
Treść artykułu (Article – PDF)10_Jurij_Hajduk_WRH_14_2017_4


VARIA


Irina Bikkułowa (Briański Uniwersytet Państwowy im. I. G. Pietrowskiego)
Komizm w kultowej radzieckiej komedii filmowej epoki „odwilży” Noc sylwestrowa (1956) Eldara Riazanowa

Comicality in the Cult Soviet Film Comedy “Thaw” Epoch Karnavalnaya notch (Carnival Night) by Eldar Ryazanov
Abstract: The article explores the nature of the funny period in the mov­ies of the Soviet film director, master of the comic comedy Eldar Ryazanov. Particular attention is paid to the cult film in Russia, the famous New Year comedy Ryazanov Carnival Night (1956). The film became a peculiar sign of Khrushchev’s thaw and is now perceived as an optimistic anthem of the post-Stalin era. The article tells the story of the creation of the film, the direc­tor’s conception and the protagonists of the Carnival Night.
Keywords: film, comedy, Eldar Ryazanov, Soviet Union, Carnival Night.

Юмор в культовом советском фильме комедии эпохи «оттепели» «Карнавальная ночь» (1956) Эльдара Рязанова
Резюме: В статье исследуется природа смешного в художественных фильмах советского кинорежиссера, мастера кинокомедии Эльдара Ря­занова. Особое внимание уделено культовому фильму в России, знаме­нитой новогодней комедии Рязанова «Карнавальная ночь» (1956). Фильм стал своеобразной приметой хрущевской оттепели и сегодня воспри­нимается как оптимистичный гимн послесталинской эпохи. В статье повествуется об истории создания фильма, режиссерской концепции и главных героях «Карнавальной ночи».
Ключевые слова: фильм, комедия, Эльдар Рязанов, Советский Союз, Карнавальная ночь.

Recommended citation: Irina Bikkułowa, Komizm w kultowej radzieckiej komedii filmowej epoki „odwilży” Noc sylwestrowa (1956) Eldara Riazanowa, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 183-192
Treść artykułu (Article – PDF)11_Irina_Bikkulowa_WRH_14_2017_4


Maryna Stolyar (Pedagogiczny Uniwersytet Narodowy w Czernihowie)
Fenomen śmiechu w kontekście posttotalitarnej praktyki na podstawie sowieckiej i polskiej anegdoty z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ХХ wieku

The Phenomenon of Laugh in the Context of Post- -Totalitarian Practice Based Upon the Soviet and Polish Anecdotes From the 1970s and 1980s
Abstract: The author proposes a comparative analysis of the laugh culture of USSR (Union of Soviet Socialist Republics) and PPR (Polish People’s Repub­lic) based upon the exploration of the political anecdote of the 1970-1980s. According to author’s opinion, anti-ideological content of laugh culture manifested itself in USSR and PPR differently in the cause of the following factors: 1) combination of laugh and religious opposition to communistic ideology in Polish culture; 2) a high level of statics of the ideological sphere in PPR; 3) low level of freedom of speech in USSR; 4) a cosmopolitan char­acter of the laugh culture in USSR; 5) a great expression of the tradition of national identification in the polish laugh culture.
Keywords: laugh culture, political anecdote, sacralization of communism, profanation, post-totalitarianism.

Феномен смеха в контексте пост-тоталитарной практики на основе советских и польских анекдотов 70-80 годов XX века
Резюме: Статья представляет сравнительный анализ юмора в культуре Советского союза и Народной Польши на материалах политической анекдоты 70-80 гг. ХХ века. Автор считает, что антиидеологическая со­ставляющая юмора проявляется как последствие следующих факторов: 1) сочетание шутки и религиозной оппозиции против коммунистиче­ской идеологии в польской культуре; 2) большая статичность идеоло­гического давления в коммунистической Польше; 3) меньшая свобода слова в СССР; 4) космополитическое содержание шуток в культуре СССР и 5) четко выраженная национальная идентичность в рамках польской культуры шутки.
Ключевые слова: культура юмора, политический анекдот, сакрализа­ция коммунизма, профанация, пост-тоталитаризм.

Recommended citation: Maryna Stolyar, Fenomen śmiechu w kontekście posttotalitarnej praktyki na podstawie sowieckiej i polskiej anegdoty z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ХХ wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 193-206
Treść artykułu (Article – PDF): 12_Maryna_Stolyar_WRH_14_2017_4


Małgorzata Szabaciuk (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej)
Problem wartościowania dokumentacji elektronicznej jako zasobu źródeł historycznych dla przyszłych badaczy dziejów XXI wieku

The Problem of Evaluating Electronic Documentation as a Resource of Historical Sources for Future Researchers of the History of the 21st Century
Abstract: The article is designed to draw attention to the consequences of which we may be exposed as a result of withdrawing from the valua­tion of electronic documentation or inability to carry out the selection. The problem of valuation of the electronic documentation in the era of modern society based on knowledge is a very difficult and extremely important is­sue. Actually, archivists have always been forced to select the most valuable archives that were to remain available to historians as a source of informa­tion about past years. The archivist should anticipate what information will be needed to historians after 50, 100 or even 500 years. Some archival theo­rists suggest that it is essentially an unimaginably complex task. Maybe even simply impossible. On the other hand, the question seems to be, do we re­ally have to store everything, because the computer systems allow us to do so? How did the computer and information systems influence a new type of historical sources? Creating documents using a computer affects the basic functions of archives, that is: collection, development and sharing. It should be remembered that today we select the documentation due to the exist­ing subject file index, which divide the documentation into archival materi­als and non-archival documentation. When the problem of durability of the digital recording will be resolved, the era of ease of keeping unimaginably great information will come.
Keywords: electronic documentation, historical source, Electronic Records Management System, selection of documentation, evaluation of documen­tation, destruction of records, archives.

Проблема оценки электронной документации как исторических источников для будущих исследователей истории XXI века
Резюме: Статья имеет цель привлечь внимание к последствиям отказа от оценки электронной документации или невозможности проведения отбора. Проблема оценки электронной документации в современную эпоху (общества основанного на знаниях) является очень сложной и чрезвычайно важной проблемой. Фактически, архивисты всегда были вынуждены выбирать наиболее ценные архивные документы, которые должны были оставаться навсегда доступными для историков как источ­ник информации о прошлых годах. Сегодня некоторые историки и ар­хивисты убеждены, что надо нам хранить всю документацию, поскольку компьютерные системы позволяют на это. Следует помнить, что сегодня мы выбираем документацию на основе номенклатур дел, которые де­лят документацию на архивные материалы и документацию неархив­ную. Когда проблема долговечности цифровой записи будет решена, наступит эпоха легкости сохранения невообразимо больших ресурсов информации.
Ключевые слова: электронная документация, исторический источник, СУД, отбор документации, оценка документации, браковка документа­ции, архив.

Recommended citation: Małgorzata Szabaciuk, Problem wartościowania dokumentacji elektronicznej jako zasobu źródeł historycznych dla przyszłych badaczy dziejów XXI wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 207-224
Treść artykułu (Article – PDF): 13_Malgorzata_Szabaciuk_WRH_14_2017_4


Olga T. Buczek
La violencia y el teatro: un esbozo panorámico

Violence and Theatre: A Panoramic Outline
Abstract: The objective of this paper is an attempt at an inevitably subjec­tive and incomplete outline of relationships between violence and theater spanning the period from antiquity up to the end of the 20th century. Based upon the works of selected European and Latin American authors, various ways the discourse of violence functions in theater were presented. It was observed that violence (understood broadly as the intent of causing harm and establishing the relationship of domination), and the notions of conflict, struggle and aggression closely related with it, became the main inspiration and the “driving force” behind theater throughout the period, regardless of aesthetic or ideological trends shaping individual epochs. The paper focuses upon the spectacular nature of acts of violence (both verbal and non-verbal) and their performative power, which makes them a particularly effective theatrical instrument.
Keywords: theater, violence, discourse.

Przemoc i teatr: szkic panoramiczny
Streszczenie: Niniejszy artykuł został poświęcony próbie panoramicznego – choć nieuchronnie subiektywnego i niekompletnego – przedstawienia związków przemocy i teatru na przestrzeni wieków, od starożytności aż po koniec XX wieku. Na przykładzie twórczości wybranych autorów europej­skich i latynoamerykańskich zaprezentowano różne sposoby funkcjonowa­nia dyskursu przemocy w teatrze, dowodząc, że przemoc (rozumiana sze­roko, jako intencja wyrządzenia krzywdy i ustalenia relacji dominacji) oraz blisko związane z nią konflikt, walka i agresja stanowiły główną inspirację i „siłę napędową” dla teatru wszystkich epok, niezależnie od kształtujących je tendencji estetycznych czy ideologicznych. W artykule zwrócono szcze­gólną uwagę na widowiskowy charakter aktów przemocy (zarówno wer­balnych, jak i niewerbalnych), na ich siłę performatywną, która czyni z nich wyjątkowo skuteczny środek teatralny.
Słowa kluczowe: przemoc, teatr, dyskurs.

Recommended citation: Olga T. Buczek, La violencia y el teatro: un esbozo panorámico, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 225-238
Treść artykułu (Article – PDF):  14_Olga_Buczek_WRH_14_2017_4


Aleksandra Mejzner
Sprawozdanie z Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej 2017

Recommended citation: Aleksandra Mejzner, Sprawozdanie z Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej 2017, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, tom XIV (2017), Nº 4, s. 239-242
Treść artykułu (Article – PDF)15_Aleksandra_Mejzner_WRH_14_2017_4